Trong thế kỷ 16–18, cao su lần đầu xuất hiện tại châu Âu không phải như một vật liệu công nghiệp, mà là một chất kỳ lạ đến từ Tân Thế Giới. Các nhà thám hiểm, thương gia và nhà khoa học nhanh chóng bị cuốn hút bởi tính chất đàn hồi, không thấm nước và khả năng “xóa” của nó – mở ra chương đầu tiên trong lịch sử cao su tại châu Âu, đồng thời khởi đầu cho hành trình chinh phục một vật liệu đến từ thiên nhiên.

Những ghi nhận đầu tiên về cao su xuất hiện vào cuối thế kỷ 15, khi nhà thám hiểm Christopher Columbus đến vùng Caribbean và Nam Mỹ. Ông mô tả lại việc người bản địa Haiti chơi một trò chơi với các quả bóng cao su làm từ nhựa cây – những quả bóng có độ nảy vượt trội so với bóng da ở châu Âu thời đó. Đó là lần đầu tiên người châu Âu tiếp xúc với một chất liệu đàn hồi, không thấm nước và đầy khác biệt – một dấu mốc sớm trong lịch sử cao su toàn cầu.

Dù được biết đến từ khá sớm, nhưng trong nhiều thập kỷ sau đó, cao su chỉ được xem là vật liệu lạ, chưa được nghiên cứu bài bản hay ứng dụng thực tế rõ ràng tại châu Âu.

Phải đến giữa thế kỷ 18, sự tò mò khoa học mới thật sự bùng nổ. Nhà khoa học người Pháp Charles Marie de La Condamine là một trong những người đầu tiên tiếp cận và mô tả cao su theo hướng khoa học. Trong chuyến thám hiểm năm 1735 đến Quito (nay thuộc Ecuador) để đo kinh tuyến xích đạo, ông chứng kiến người bản địa sử dụng nhựa cây trong đời sống hàng ngày: làm giày không thấm nước, bình chứa linh hoạt và đặc biệt là bóng cao su.

Ấn tượng trước đặc tính của vật liệu này, La Condamine đưa mẫu vật về châu Âu và đặt tên cho nó là “caoutchouc”, dựa theo tiếng Quechua: cao (gỗ) và tchu (khóc) – “loại cây khóc ra nhựa”. Những đóng góp của ông đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử cao su tại châu Âu, khi cao su lần đầu được mô tả và nghiên cứu dưới góc nhìn khoa học.

Cùng thời điểm đó, kỹ sư François Fresneau de La Gataudière, cộng sự của La Condamine, cũng đi sâu nghiên cứu các đặc tính vật lý và hóa học của cao su. Ông là người đầu tiên mô tả khả năng chống nước và độ co giãn của vật liệu này – những tính chất về sau trở thành nền tảng cho ngành vật liệu polymer hiện đại.

Cuối thế kỷ 18, nhà khoa học người Anh Joseph Priestley – nổi tiếng với việc phát hiện oxy – đã tình cờ phát hiện ra khả năng xóa vết bút chì của cao su. Ông gọi nó là “rubber” (từ động từ to rub – chà xát). Kể từ đó, cao su bắt đầu được sử dụng trong các văn phòng phẩm và dần xuất hiện trong đời sống thường nhật ở châu Âu.

Tuy nhiên, cao su thời kỳ này vẫn gặp nhiều thách thức lớn. Vật liệu có xu hướng trở nên cứng, giòn trong thời tiết lạnh và mềm, dính trong mùa nóng. Điều này khiến nó chưa thể được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất hay công nghiệp.

Dù còn nhiều giới hạn, giai đoạn từ thế kỷ 16 đến 18 đã đặt nền móng cho việc tiếp cận cao su như một vật liệu tiềm năng. Những công trình mô tả đầu tiên, đặc biệt của La Condamine và Fresneau, mở đường cho các nghiên cứu chuyên sâu hơn. Trong lịch sử cao su, đây là giai đoạn bản lề, nơi cao su chuyển từ chất liệu dân gian sang đối tượng nghiên cứu khoa học.

Đến thế kỷ 19, khi Charles Goodyear phát minh ra quy trình lưu hóa bằng lưu huỳnh, cao su mới thật sự bước vào kỷ nguyên công nghiệp: bền, ổn định và có khả năng ứng dụng trên quy mô lớn.

Nhưng không thể phủ nhận rằng chính những cuộc khám phá đầu tiên tại châu Mỹ – được ghi nhận và tiếp cận bởi giới khoa học châu Âu – đã đặt nền tảng cho một trong những vật liệu quan trọng bậc nhất của thời hiện đại, góp phần viết nên chương đầu trong lịch sử cao su thế giới.

Tài liệu tham khảo:

Encyclopedia Britannica. (n.d.). Charles-Marie de La Condamine. Britannica. Retrieved July 18, 2025, from https://www.britannica.com/biography/Charles-Marie-de-La-Condamine

Stupp, C. (2022, March 30). Walking trees, parasitic flowers, and other remarkable plants in a beautifully illustrated guide. The MIT Press Reader. https://thereader.mitpress.mit.edu/walking-trees-parasitic-flowers-remarkable-plants-illustrated-guide/

San Francisco Call. (1910, May 15). India rubber from the tree: Nature’s strange product yields to science. California Digital Newspaper Collection. https://cdnc.ucr.edu/?a=d&d=SFC19100515.2.205&e=——-en–20–1–txt-txIN——–